Hoofdstuk 3: De Fransche Kostschoolhouders

Benoeming van de kostschoolhouder van de Fransche kost- en dagschool voor jongens in Nijkerk is in handen van de Heeren Jonkeren des Amps Nijkerk. Besluiten aangaande school waar onder ook de benoemings- en ontslagbesluiten, zijn vastgelegd in de zogenaamde Resolutieboeken.
Uit het archief blijkt dat in 1830 de Gemeenteraad het bevoegd gezag is en dat benoemings besluiten bekrachtiging hogere goedkeuring behoeven van de Gouverneur van de Provincie. Waarschijnlijk is dit ingevoerd bij de eerste Gemeentewet van 1807 waarbij de inrichting van het gemeentebestuur is geregeld.

Op 14 september 1771 wordt door de Heeren Jonkeren des Amps Nijkerk besloten in den Amsterdamse, Haarlemse en Haagse couranten driemaal de volgende advertentie te laten setten.

De Heeren Jonkeren des Ampts Nijkerk op Veluwen voornemens sijnde om over de vacature Fransche Schoolmeesters plaats aldaar op een tractement van f 350 gulden den 7 november 1771 te disponeren en vermits de bequame gelegenheijd van de Plaats tot het opregten van een kostschool alles ter faciliteringe van dien toe te brengen, adverteren sulks een iegelijk die er toe genegen sijn en de vereijschte bequaamheid hebben om de Fransche taal, lesen, schrijven, rekenen, Italiaans Boekhouden, mathesis, Geographie en navigatie grondig te onderwijsen, mits sijnde van de gereformeerde religie en voorsien van een duglig atest van een goed gedrag.

Als eerste Fransche Kostschoolmeester is door de Heeren Jonkeren op 7 november 1771 aangesteld Meester Dirk van Driel. Op zijn verzoek ontslagen op 18 mei 1790.
Blijkens het Verpondingsboek van Nijkerk van 1752 woont Dirk van Driel vanaf 17 mei 1783 in een huis met tuin en erf tegenover de school. Thans Venestraat nr. 62.

J.L. van der Gunster neemt waar gedurende de vacature van Dirk van Driel vanaf 18 mei 1790 tot 1 mei 1791.

Per 1 mei 1791 wordt aangesteld Marcel Pasqué. Hij komt pas op 20 juni 1791. In een brief aan de Hoog Welgebooren Jonkeren des Mapts Nijkerk schrijft hij dat hij niet eerder kon komen door de ongereedheid van ´t Huis.
Schoon hij zijn vorige plaats tegen den 1e mei bedankt had, waar toen alle zijne inkomsten op voormelde tijd ophielden, veroorzaakte dat hem een schade van 1,5 maand Tractement. Zoo keert hij zig met uiterste eerbied tot de Hoog Welgebooren Heeren ootmoedig verzoekende dat U Hoog Welgeboore gelieve sijn Tractement alhier ook met den 1e mei in te laaten gaan.

Door vrijwillige afstand van Hermanus Gastman wordt op den vijfden maart 1811 in deselfs plaats aangesteld Gerrit Jan Gersen, Fransche kostschoolhouder te Gouda. Jaarlijks tractement bedraagt 300 gulden, waarvan 200 door het departement en 100 gulden uit de gemeente kas betaald wordt. Benevens vrije woning en tuin daarachter, als ook vrijdom van alle personele belastingen.

Voorts op zodaane emolumenten en instructien als van ouds hebbende deselfs tractement aanvang genoomen met den eersten junij achtien honderd en elf. In een brief d.d. 18 december 1812 van de Sous-Prefect van het Département de L´Issel-supérieur Arrondissement d´ Arnhem wordt gesproken van Maitre de Pension à Nijkerk Gerard Jean Gersen.
Blijkens het verslag van de staat van het schoolwezen van 1815 is hij onderwijzer van den eersten rang en is hij dan 28 jaar, dus is hij geboren rond 1787. Hij is dan gehuwd en heeft 3 kinderen.

Op 15 augustus 1827 besluit de raad van Nijkerk met de Fransche Kostschoolhouder de heer J.W. Schuld een contract te sluiten hij de directie krijgt over zowel de Fransche School als twee Hollandsche scholen.
Door de Gouverneur van de provincie Gelderland wordt goedkeuring aan dit besluit onthouden.
Hierop besluit de raad van Nijkerk na deliberatie op 22 februari 1830 het contract van den 15 augustus 1827 en alle daarop gevolgde voorstellen en besluiten te houden voor vervallen.
Hij vertrekt op 31 oktober 1850 met zijn gezin naar Putten.

Per 1 januari 1851 wordt Christiaan Eijkman benoemd tot kostschoolhouder. Hij is onderwijzer in de Fransche, Engelsche, Zweedsche en Deensche taal. Hij is geboren op 25 november te Utrecht en gehuwd met Johanna Alida Pool geboren op 13 december 1820 te Nijmegen. Hij heeft dan één dochter Anne Maria Madelena Louise van 11 maanden oud. Hij woont in de school en daar worden nog de volgende kinderen geborwn: 19-01-1851 Johan Frederik, 14-07-1852 Johanna Alida, 27-08-1853 Gerard Christiaan, 27-11-1854 Leonard Pieter Hendrik, 11-07-1856 Frederike Gerandine en op 11-08-1858 nog een zoon genaamd Christiaan. Deze laatste wordt later professor in de geneeskunde en ontvangt de Nobelprijs.
Als laatste wordt op 28-01-1860 Josepha Helena Maria geboren.

In het jaarverslag van het schoolwezen in 1862 staat dat de heer Eijkman tot juni hoofonderzijzer is en sedert 1 september door den heer Bernardus Wijnhoff. Het is dan geen openbare school meer maar een bijzonder school en voortaan keert het Rijk f 200 aan de gemeente zelf uit, als wanneer de gemeente f 200 subsidie aan de onderwijzer geeft.